Wat we kunnen leren van het coronavirus

Donderdag 5 maart 2020 | Leestijd:  4 minuten | Silvie van de Haterd

Waar we ons in de eerste maanden van het jaar vaak druk maken om een griepepidemie, is dat in 2020 wat anders. De uitbraak van het coronavirus in China zorgde in eerste instantie niet tot veel paniek hier, maar als eind februari het virus zich verspreidt in Noord-Italië, komt het toch erg dichtbij. Vooral als in de laatste dagen van februari de eerste ziektegevallen ín Nederland bekend worden. Al weken zijn de mondkapjes niet aan te slepen en is desinfecterende handgel overal uitverkocht. En zelfs handzeep is een schaars product geworden. Als we objectief kijken, wat kunnen we dan leren van het virus op het gebied van risicomanagement en kwaliteitsmanagement?

Risico’s van de toekomst? Het coronavirus is er nú!

We schreven eind 2019 al over de risico’s van de toekomst. Wat we niet konden weten is dat dat artikel nu al actueel zou zijn. Want in de toen nog nabije toekomst dook een risico op dat veel impact heeft op verschillende organisaties, terwijl het bijna onmogelijk was om daar bij voorbaat op te anticiperen. De uitbraak van corona, maar ook de manier waarop we hiermee omgaan, is een perfect voorbeeld van hoe de wereld vandaag de dag in elkaar zit, en waarom het ook wel de VUCA-wereld wordt genoemd. Zo had een soortgelijke uitbraak vroeger, pak ‘m beet 50 jaar geleden, niet dezelfde impact gehad. Simpelweg omdat we toen nog niet zoveel reisden als dat we nu doen.

Past dit dan in het idee dat we bepaalde risico’s dan moeten accepteren? Het antwoord is ja. Je kunt namelijk niet negeren dat het coronavirus op verschillende vlakken problemen veroorzaakt.

Waarom informatievoorziening juist nú zo belangrijk is

Het meest voor de hand liggende risico, voor organisaties, van het inmiddels beruchte virus ligt in de gezondheidszorg. Huisartsen waarschuwen: ‘vermoed je corona, kom dan alsjeblieft níet naar de praktijk.’ Dit om verdere besmetting te voorkomen. Aan de hand van een telefonische intake, wordt samen met de GGD bepaald of die laatste langskomt voor een test. Ben je ziek, dan worden er verdere maatregelen getroffen. In een branche die al onder druk staat vanwege ernstige personeelstekorten, is dit een probleem van formaat, want met hetzelfde personeel moet er nóg meer gedaan worden. Naast de verzorging van de coronapatiënten, die in quarantaine moeten blijven, zijn het testen van potentiële patiënten en onderzoek doen naar manieren om het virus onder controle te krijgen, een extra belasting voor iedereen die in de zorg werkzaam is.

Maar dat niet alleen: het is meer dan ooit belangrijk dat iedereen binnen de zorg altijd toegang heeft tot actuele informatie. En ook daarin ligt zeker een uitdaging. Want niet alleen moet iedereen toegang hebben tot de informatie, het kan ook nog eens zijn dat deze informatie elke dag, elk uur en soms zelfs elke minuut anders is. Dat red je als organisatie niet met enkel het versturen van nieuwsbrieven of een verwijzing naar de plek waarop de informatie, protocollen, regels etc. te vinden zijn.

Bedenk dat velen die in de zorg werkzaam zijn, eerstelijns medewerkers zijn. Dit zijn degenen die aan het bed staan, bij de mensen thuis komen, maar vooral de mensen die ook niet continu toegang hebben tot een computer of een ander zakelijk device. En die hun persoonlijke devices niet zonder meer voor zakelijke doeleinden willen gebruiken. Veel organisaties zoeken nu naar de gulden middenweg om de juiste, actuele informatie bij zoveel mogelijk medewerkers te krijgen.

Verdere verspreiding van het coronavirus lijkt op dit moment niet te voorkomen, in ieder geval niet in Nederland. Elke dag komen er nieuwe patiënten bij. Maar door juiste informatievoorziening, bijvoorbeeld dankzij het gebruik van een mobiele app met relevante documenten en processen, kunnen we het wel zoveel mogelijk beperken en proberen om de kwetsbare groepen, zoals ouderen, zoveel mogelijk te beschermen. Hierbij kunnen relatief nieuwe technologieën als een QR-code het verschil gaan maken. Door deze simpelweg te scannen met je smartphone, die íedereen wel op zak heeft, kun je eenvoudig de juiste informatie raadplegen.

Schaarste neem toe

Webshop Coolblue verhoogde eind februari ineens de prijzen van verschillende producten en stelde affiliate links, waarbij derden een percentage van de verkoop krijgen als ze klanten doorverwijzen, buiten werking. Niet lang daarna komt de reden naar buiten: er is schaarste van bepaalde elektronica door het coronavirus.

Zo zijn nieuwe smartphones anno maart 2020 nauwelijks nog te krijgen, vrijwel iedere leverancier kampt met leveringsproblemen. Een nieuwe iPhone, die je normaliter zo kunt kopen, blijkt ineens schaars te zijn. We merken dat als consument nu nog niet direct omdat er nog voorraad is, maar de aanvoer ligt wel vrijwel helemaal stil. En ook winkels als Blokker, Hema, Action en Primark zijn voor hun voorraad deels afhankelijk van China, wat kan leiden tot lege schappen.

Hadden we dit verwacht? Sommigen misschien wel, maar dat de impact van een virus zó groot zou zijn, komt voor velen toch als een verrassing. Dat onze leveringen van AliExpress langer op zich laten wachten, is niet zo vreemd. Maar we beseffen misschien nu pas dat veel meer goederen uit China komen dan we in eerste instantie verwacht hadden.

Het corona-effect

Dit effect wordt het corona-effect genoemd. Het gaat dus om de problemen met levering van goederen, doordat fabrieken stilliggen, minder produceren maar ook omdat de transport langer op zich laat wachten. Ben je vooral afhankelijk van producten uit China, dan mag dit alles vooral niet te lang duren voordat het grotere problemen oplevert. Met Coolblue voorop, die de prijzen dus al verhoogde, hoef je je in ieder geval niet te schamen als je soortgelijke maatregelen neemt. Voor verschillende producten wordt er al volop gehamsterd en gezocht naar alternatieven.

40 miljard erin, 10 miljard eruit

Hoe groot de impact van het corona-effect potentieel kan zijn, blijkt uit de cijfers. Jaarlijks wordt er voor 40 miljard euro aan goederen en grondstoffen uit China geïmporteerd, maar gaat er ook voor 10 miljard euro aan goederen náár China, zoals bloemen. En dat ligt nu dus grotendeels stil. Niet alleen organisaties die producten verkopen die gemaakt worden in China  hebben te maken met het corona-effect. Ook organisaties die hiervandaan grondstoffen importeren, krijgen te maken met de voorspelde tekorten. Voor onze beeldvorming: zo’n 30% van onze kleding en ongeveer 25% van onze elektronische apparatuur komt uit China.

Het Centraal Planbureau voorziet een stagnering van de economische groei, in ieder geval in 2020, dankzij het coronavirus. Hoe groot de impact gaat zijn, durven ze nu ook nog niet exact te benoemen. In het geval dat de gevolgen beperkt blijven, zal de groei dalen naar 1,4%, waar dat in 2019 nog 1,7% was. Maar het kan dus nog lager uitvallen, als de uitbraak langer duurt dan nu voorzien bijvoorbeeld. Als dat zo is, kan dit op termijn ook gevolgen hebben voor de werkgelegenheid, inflatie en andere economische aspecten. Het is dus voor organisaties goed om dit in de gaten te houden en op te anticiperen.

Dat betekent simpelweg dat voor veel organisaties geldt dat ze op zoek moeten naar alternatieven, of met lege schappen te maken krijgen. De vraag is of de alternatieven aan de kwaliteitsstandaarden van jouw organisatie voldoen, en dus of het tevreden klanten oplevert. Soms hoort het accepteren van het risico op lege schappen ook bij kwaliteitsmanagement als het alternatief gewoonweg niet acceptabel is.

Reizen: doen of niet?

Een derde probleem speelt bij organisaties met vestigingen in China, of één van de andere getroffen gebieden, of organisaties die veel zaken doen in de getroffen gebieden. Reizen naar China, maar ook Noord-Italië, is vrijwel onmogelijk op dit moment. De vraag is natuurlijk ook of je wel wíl reizen naar deze gebieden. Maar wat betekent het voor je bedrijfsvoering als dit probleem langer aanhoudt? Worden contracten opgezegd, relaties beëindigd of heeft de ander genoeg geduld en begrip? Het zijn vragen waarop je misschien niet alle antwoorden hebt, maar die wel goed zijn om in een risicoanalyse op te nemen.

Hoewel we niet hadden kunnen voorzien dat er een coronavirus aan zou komen en dat dit de impact zou zijn, kun je met een risicoanalyse wél op soortgelijke problemen anticiperen. Hoewel het coronavirus nieuw is, is de problematiek dat niet geheel. We hebben eerder al te maken gehad met bijvoorbeeld SARS en de vogelgriep, waardoor je in een inventarisatie wel maatregelen op zou kunnen nemen, mocht zoiets soortgelijks zich weer voordoen. Al zal elke uitbraak van een ziekte anders zijn, dan ben je in ieder geval zo goed mogelijk voorbereid.

Ben jij benieuwd hoe je je kunt voorbereiden op dit soort risico’s, maar ook op risico’s in het algemeen, met gedegen risicomanagement? Of ben je juist geïnteresseerd in hoe de informatievoorziening binnen jouw organisatie verbeterd kan worden? Onze experts laten het je graag zien!